Bilgisayar Alirken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

ISLEMCI - CPU (Centeral Processing Unit - Merkezi Islem Birimi);

BILGI :
Kimi bir kibrit kutusu, kimi ise bir el kadar boyutu olan silikondan yapilmis elektronik çiplerdir. Birçok kisi islemcileri bilgisayarin beyni olarak kabul eder. Bu kismen dogrudur çünkü bilgisayar denilen kutunun yaptigi islemlerin neredeyse tamamini bu elektronik parça yapar. Sadece bilgi saklama konusunda bir görevi yoktur. Saniyede binlerce hatta milyonlarca islem yapar kisacasi mükemmel bir hesap makinesidir. Daha hizli islemci demek ayni anda yapilabilen islem sayisinin artmasi demektir. Bu da çalistirdiginiz programlarin hizini etkiler. Örnegin Excel tablolarinizin hesaplanmasi daha çabuklasir veya oyunlarda duraklama olma ihtimali azalir. Bir de tabi ayni anda çalistirilan program sayisi arttikça islemcinin hepsiyle ayni anda ugrasabilmesi için daha hizli olmasinda fayda vardir. Internetin hizli olmasiyla islemcinin hiçbir alakasi olmadigini da bilmenizde fayda var.

AYRINTI :
Peki islemcinin daha hizli oldugunu nasil anlayacagiz? Özelliklerine baktiginizda yaninda xxxMHz veya xxxGHz yazar. MHz : MegaHertz, GHz : GigaHertz anl***** gelir ve islemcinin hizini (frekansini); ifade eder. 1 GHz = 1000 MHZ dir yani 1.5 GHz demek aslinda 1500 MHz anl***** gelir. Böylece basitçe karsilastirarak hangisinin hizli oldugunu anlayabilirsiniz (büyük olan hizlidir);. Yalniz dikkat etmeniz gereken bir nokta var o da bu kuralin sadece ayni tip islemciler için geçerli oldugudur Örnegin Celeron 700 MHz islemci PIII 700 MHz islemciden çok daha yavastir ama Celeron 900 MHz islemci Celeron 700 MHz islemciden daha hizlidir.

ÖNERI:
Öncelikle sunu bilmenizde fayda var; teknolojinin hizli ilerleyisi ve fiyatlarin hizli düsüsü nedeniyle su anda piyasada bulabileceginiz islemcilerin en yavasi olan Celeron islemcilerin dahi hizi birçok islem için oldukça yeterlidir. Hele ki sirketinizde bilgisayari daktilo gibi kullanacaksaniz ya da muhasebe islemleri yapacaksaniz en düsük islemci dahi isinizi rahatlikla görecektir. Ancak her türlü programi kapsamli bir sekilde kullanmak, yeni çikan üç boyutlu oyunlari sorunsuz oynamak istiyorum diyorsaniz islemcinizi bütçenizin karsilayabileceginin en iyisi olarak seçmenizde fayda var. Lütfen sunu da unutmayin; bilgisayarin hizini sadece islemci etkilemez. Hafiza miktari, ekran karti hizi gibi faktörler de çok önemlidir ve belki de yavas bir islemci ile beraber bunlarin iyi olmasi sizin için daha mantikli ve ekonomik olacaktir.


ANA KART - MOTHERBOARD / MAINBOARD

BILGI:
Bilgisayarin tüm parçalarinin baglandigi en büyük elektronik karttir. Kasa içerisindeki en büyük yeri isgal eder ve islemci, hafiza, tüm kartlar (ses karti, ekran karti, modem, televizyon karti vs.); ile tüm sürücü tipi aygitlar (disket sürücü, CD-ROM, sabit disk v.s.); bu karta baglidirlar. Bu aygitlardan kart tipinde olanlari direkt ana kart üzerindeki özel yuvalara takilir, diger sürücü tipindeki aygitlar ise özel kablolar vasitasiyla ana karta baglanirlar. Görevi ise tüm bu aygitlar arasindaki iletisimi saglamaktir. Vücudumuzla karsilastirildiginda sinir sistemine karsilik geldigini bile söyleyebiliriz. Bazi ana kartlar bahsedilen ek kartlardan bir kismini içerirler. Örnegin ekran karti, ses karti gibi bazi kartlar ana kart ile bütünlesik olarak gelir ve kismen daha ucuza malolur.

AYRINTI:
Ana Kart seçimi çok önemli bir konudur çünkü buna takilacak parçalar ile uyumlu olmalari zorunludur. Takilacak islemcinin tipine ve hizina, takilacak hafizanin tipine, takilacak sürücülerin teknolojilerine uygun ana kart seçilmesi gerekir. Örnegin bir Pentium III takilan ana karta Pentium 4 islemci takamazsiniz. AMD markali islemciler için yine farkli bir ana kart almaniz gerekir. SDRAM hafizalar RDRAM kullanan ana kartlarla kullanilamaz. Son teknoloji sabit disk sürücülerin ULTRA/ATA tiplerine uygun ana kart seçilmemisse bu performanslarindan faydalanilamaz vs. Gerçekten karisik öyle degil mi?

ÖNERI:
Normalde profesyoneller haricinde hiçbir müsteri ana kart seçmek zorunda kalmaz çünkü bilgisayarciya söylediginiz sadece bilgisayarinizin ne kadar hizli ve kapasiteli olmasini istediginizdir. Gerisini bilgisayarciniz kendisi halleder. Seçtiginiz islemci, hafiza, sürücülere göre ana kart seçimini yapar ve size bunu verir. Ama sizin bilmeniz gereken nokta bilgisayarcilarin sizin ihtiyaçlariniza en uygun ana karti degil ihtiyaçlarinizi minimumda karsilayacak ana karti verecegidir. Bu sekilde hem sizi memnun ederler hem de maliyeti minimumda tutabilirler. Peki bu en iyi durum mudur? Maalesef degildir çünkü birkaç ay sonra islemcinizi degistirmek ve bilgisayarinizi hizlandirmak istediginizde ana kartinizin yeni takmak istediginiz islemciyi kabul etmedigini ögrenip hüsrana ugrarsiniz. Hem islemciyi hem de ana karti yenilemek zorunda kalirsiniz, kim bilir belki baska parçalari da... Ana kart ile bütünlesik olarak gelen ve maliyeti azaltmayi hedefleyen ekran kartlari ve ses kartlari gibi ek kartlarin performanslari da sizi memnun etmeyebilir. Hatta bazen köse basindaki bilgisayarciniz size ihtiyaçlarinizi dahi karsilamayacak bir ana kart verir ve birkaç gün içinde çikan sorunlarla bogusup durursunuz. Yapmaniz gereken güvenilir firmalarla baglantiya geçmek.


HAFIZA / BELLEK - RAM (Random Access Memory);
BILGI :
Islemcinin yapamadigi bir isi yani geçici bilgi saklama isini yapan ufak elektronik bir karttir. Ana kart üzerindeki özel hafiza yuvalarina takilir. O anda çalismakta oldugunuz programlardaki, oyunlardaki tüm aktif bilgiler bu hafizada saklanirlar. Çalisilan programin kompleksligi ile ayni anda çalisilan program sayisinin fazlaligi bu hafizanin yeterli olup olmadigini belirleyen etmenlerdir. Bahsettigimiz bilgiler bu hafizada geçici olarak saklanirlar yani bir program kapatildiginda bununla ilgili bilgiler hafizadan silinir. Bilgisayar kapatildiginda ise hafizadaki tüm bilgiler silinir. Kalici olmasi gereken tüm bilgiler sabit disklerde saklanirlar. Hafiza sadece anlik bilgi alisverisinin çok hizli bir sekilde saglandigi bir elektronik karttir.

AYRINTI :
Aslinda hafizalar çok kapsamli bir konudur ve degisik elektronik gereçler için degisik hafiza teknolojileri mevcuttur ama biz burada bilgisayarlardan bahsettigimize göre aynen devam edelim. Degisik tipleri mevcuttur. EDO RAM, SDRAM, DDRAM, RDRAM gibi. Daha degisik tipler de var ama burada bahsetmeye gerek yok. EDO RAM'ler eski teknolojili hafizalardir ve halen daha kullanilmakta olan birçok bilgisayarda bu tip hafizalar mevcuttur. Artik piyasada bulmaniz imkansizdir sadece 2. el olarak ve büyük fiyatlara ulasabilirsiniz. SDRAM (Synchronous Dynamic RAM); su anda piyasadaki en tutulan hafiza tipidir, yüksek performans ile düsük fiyat özellikleri ile bunun sebebini anlamak güç degildir. DDRAM (Double Data Rate SDRAM); SDRAM tipi hafizalarin çalisma frekanslarinin 2 katina çikartilarak teorik olarak iki kati performansa ulasan hafizalardir. Birçok yerde kullanilirlar. RDRAM (Rambus DRAM); Rambus Inc. tarafindan üretilen ve Intel 'in destegini arkasinda almis yeni teknoloji hafiza türüdür. SDRAM lerden çok daha hizlidirlar ve fiyatlari da ilk çiktiklari zamana göre çok düstügü için oldukça yaygin olarak kullanilmaya baslanmistir. Genel olarak hafiza kapasiteleri MB (MegaByte); ile ifade edilir ve 2 kati seklinde artar 32, 64, 128, 256, 512 gibi. Hafizalarda dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri saat hizlaridir. Ayni islemcilerde oldugu gibi hafizlarda da bir içsel çalisma frekansi vardir ve bunlarin hem ana kart ile hem de diger hafizalarla uyumlu olmasi gerekir. 66, 100, 133, 266, 800 MHz gibi saat hizlari mevcuttur ve eger ayni anda hem 100 MHz hem de 133 MHZ lik 2 farkli hafiza kullanirsaniz sorun çikma (kitlenme gibi); ihtimali vardir Eski tip ana kartlar 133 MHz lik hafizalarla uyumsuzdurlar vs.

ÖNERI :
Bu konudaki seçiminizi yaparken dikkatli olun zira ana kartinizi da hafizaniza göre alacaksiniz. DDRAM ve RDRAM ler çok ucuzladilar, düsünmeden alabilirsiniz ancak normal islemler için bu kadar hiza aslinda ihtiyaciniz olmadigini da bilin. Eger bilgisayariniz sadece SDRAM destekliyorsa hiç endise etmeyin SDRAM 'ler de yeterince hizlidirlar. Peki bir bilgisayara ne kadar hafiza alinmalidir? Mümkün oldugunca fazla Çünkü eger hafizaniz çalistirdiginiz programlari kaldiracak kapasiteye sahip olmazsa bilgisayariniz çok daha yavas olan sabit diskinizi hafiza olarak kullanmaya basliyor ve sisteminiz çok fazla yavasliyor. Böylece islemcinizin gücünün hiçbir anlami kalmiyor. Hafiza fiyatlari o kadar düstüler ki senelerce önce 8MB 'a verdiginiz para ile su anda 256MB hafiza alabiliyorsunuz. Bizim tavsiyemiz minimum 128MB ortalama 256MB hafiza almaniz. Bir önemli nokta da eger hafiza alacaksaniz mümkünse tek bir hafiza almanizi öneriyoruz. Örnegin tek 256MB yerine 2 adet 128MB almaniz da mümkündür hatta sorunsuzdur ancak ideali tek hafiza almaktir. Alacaginiz hafizanin ana kartinizla uyumlu olup olmadigini bilmeniz gerekebilir ancak yeni sistem alacaksaniz böyle bir sorununuz olmaz çünkü seçim konusunda bilgisayarciniz size yardimci olur.


SABIT DISK (SÜRÜCÜ); - HARD DISK / HARD (DISK); DRIVE
BILGI :
Bilgisayarinizdaki tüm programlarin, kalici bilgilerin, yazilarinizin resimlerinizin, müziklerinizin kisacasi tüm dosyalarinizin kaydedildigi aygittir. Kapali bir kutu gibi görünür ancak içinde yüksek hizda dönen diskler ve bu disklere manyetik olarak kayit yapabilen bazi kafalar vardir. Bilgisayarin belki de en önemli parçasidir çünkü içinde hareketli parçalar oldugu için bozulma ihtimali daha yüksektir ve bozuldugu takdirde kaydedilmis bilgilerinizin geri getirilmesi neredeyse imkansizdir. Bilgisayarinizdaki herhangi bir parçayi degistirmek zorunda kalsaniz dahi bilgilerinize yeniden kavusursunuz ancak sabit diskinize bir sey olursa kaydettiginiz her sey ve tüm emekleriniz birden yok olabilir. Bu yüzden önemli bilgilerinizi yedeklemenizi (CD, Tape gibi bir baska aygita kaydetmenizi); öneririz.

AYRINTI :
Sabit disklerin kapasiteleri GB (GigaByte); olarak ifade edilir. 10, 20, 30, 40GB ... seklinde çok yüksek kapasitelere kadar gider. Hizlari da önemli ikinci konudur. Hiz birimi rpm (rounds per minute - dakikadaki devir sayisi); ile ifade edilir. Piyasada 5400rpm, 7200rpm, 10000rpm gibi degisik hizlarda sabit diskler bulmak mümkündür. Tasinabilir bilgisayarlar için ise daha ufak sabit diskler kullanilir. Bunlarin bazilari hem elektrikten tasarruf etmek için hem de sessiz olmalari için yavas çalisirlar.

ÖNERI :
Üretimi çok yüksek teknoloji gerektirdigi için sabit disk üretici sayisi gerçekten azdir ve neredeyse hepsi belirli bir kalite standardini tutturmus durumdadir. Bu yüzden marka üzerine yogunlasmaniz genelde gereksizdir. Kapasite açisindan açikçasi 10GB bile ortalama bir kullanici için oldukça yeterli bir kapasitedir ancak fiyatlari o kadar uygundur ki 30 ya da 40GB lik bir disk almak su siralar çok daha mantikli. Hiz konusunda biraz dikkatli olmaniz gerek çünkü birçok bilgisayar saticisi sadece kapasite konusunda bilgi verir ve ucuza maletmek için bilgisayara 5400rpm sabit disk koyar. Inanin bu hiz da birçok uygulama için oldukça yeterlidir ama bu kadar para veriyorum illa daha hizlisini ve yeni teknolojiyi istiyorum diyorsaniz 7200rpm üzerinde odaklanin. Zira bazen sabit diskiniz yazilimlar tarafindan hafiza gibi kullanilir ve bu durumda çikan garip sesleri de duyarak keske sabit diskim çok daha hizli olsaydi diye hayiflanirsiniz.


EKRAN (GÖRÜNTÜ); KARTI - GRAPHICS CARD (BOARD); / VIDEO CARD

BILGI :
Bilgisayarinizin monitöründe görmüs oldugunuz görüntüler ekran karti adi verilen bir elektronik kart vasitasiyla saglanir. Bilgisayarin iletmis oldugu komutlar ana kart üzerine takilmis olan ekran kartinda görüntü sinyallerine dönüstürülür, bu sinyaller monitöre ulastiginda da görüntüye dönüstürülür. Görüntülerin kalitesi, monitörden önce ekran kartina baglidir. Ekran çözünürlügünüzün yüksekligi, oyunlardaki grafiklerin güzel ve hizli olmasi, tasarim islemlerindeki görüntü hizlari, direkt ekran kartinizin özellikleriyle belirlenir. Yeni teknoloji ekran kartlari bilgisayarlarin yapmasi gereken bazi islemleri kendi üzerlerine aldiklari için bilgisayar hizlarinda rahatlikla fark edilebilecek artislar saglanir.

AYRINTI :
Yakin bir zamana kadar ekran kartlari 2 Boyutlu (2D); ve 3 Boyutlu (3D); olmak üzere ikiye ayriliyorlardi. Bunlardan 2D olanlar sadece iki boyutlu basit görüntüler olusturmak için, 3D olanlari ise oyun ve 3 boyutlu tasarim islemlerinde kullaniliyorlardi. Ancak 3D olanlar 2D ekran kartlari olmadan bir ise yaramiyordu yani her ikisini de kullanmaniz gerekiyordu. Su anda üretilen ekran kartlari ise hem 3D hem de 2D görevlerini üstlenen çok kaliteli yüksek teknolojili ürünlerdir. Ekran karti üreticilerinin ürünleri arasinda çok büyük farklar yoktur. Asil fark kullanilan grafik islemcilerden ve hafiza tip ve miktarlarindan kaynaklanmaktadir. Birkaç tip grafik islemcisi vardir ancak ihtiyaca uygun olani belirlemek çok basit degildir. Çünkü oyunlarda yavas gibi görünen bir ekran karti 3D tasarim islemlerinde mükemmel sonuçlar verebilmektedir. Özellikle oyunlar için tercih edilen 3D kartlar normalde bilgisayarin hesaplamasi gereken bazi islemleri kendi islemcisi üzerinde gerçeklestirerek bilgisayarin yükünü önemli miktarda hafifletirler. Bu sayede normalde yavas bir Celeron sistem ile kesinlikle ulasamayacaginiz hizlara güzel bir ekran karti iyla ulasabilirsiniz. Hatta bu ekran kartina sahip olmayan bir Pentium III'ü görüntü hizi konusunda yari yolda bile birakabilirsiniz. Ekran karti hafizasinin çok yüksek olmasi bir gereklilik degildir. 32MB oldukça yeterli bir miktardir ancak fiyati uygun oldugu müddetçe 64MB 'i tercih etmeniz çok dogaldir.

ÖNERI :
Hizli bir sisteme sahipseniz alacaginiz ekran kartinin en son teknoloji olmasina gerek yoktur. Ortalama bir ürün seçmenizde fayda var çünkü bazen $70 lik bir ekran karti ile $400 lik bir ekran kartindan sizin elde edeceginiz performans aynidir Gözünüzü korkutmayan bir fiyati belirleyerek bunlardan en iyisini alabilirsiniz. Dünya'da en çok tutulan grafik islemcileri nVIDIA marka islemcilerdir ve bu islemciyi kullanan birçok üretici vardir. Sasirmamaniz gereken nokta su TNT, GeForce, Quadro gibi isimler aslinda ekran kartinin içinde kullanilan grafik islemci isimleridir, ekran karti markasi degillerdir. Üzerinde dev gibi GeForce 3 Titanium yazan bir ekran kartinin bir kösesinde asil markasi yazar (ASUS, WINFAST gibi);. Bilinmedik markalara çok dikkat etmelisiniz zira kötü tasarlanan veya sürücüleri (yazilim); yetersiz olan kartlar uyumsuzluklara yol açabilmektedir. Aslinda ekran kartlari halihazirdaki nerdeyse tüm yazilimlari kaldirabilecek güçtedirler ancak yazilimlardaki hizli gelisme bugün aldiginiz kartin yarin yavas kalmasina neden olur. Eger gelecege yönelik alisveris yapanlardansaniz elbette ki paranizin yetebilecegi en iyi karti almalisiniz ama fiyati 2 ay sonra düsünce oturup hayiflanmayin çünkü öyle olacaktir.